ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
Βαλτετσίου 42, Τ.Κ.: 106 81 Αθήνα ΡΑΧ: 210/33.01.408
e-mail:chafartg@otenet.gr
Πληρ.: Αθήνα 14 Ιουλίου 2021
Τηλ.2103300016 ΔΤ 62
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης:
Από την απαξίωση, στην χειραγώγηση και την εμπορευματοποίηση
Με αφορμή την τοποθέτηση της νέας
διευθύντριας του ΕΜΣΤ κ. Κατερίνας Γρέγου, αλλά και των δηλώσεων της Υπουργού
κ. Λ. Μενδώνη και του Υφυπουργού Σύγχρονου Πολιτισμοί κ. Ν. Γιατρομανωλάκη για
τον «ΝΕΟ ΑΞΟΝΑ ΤΟΥ ΕΜΣΤ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΟΝ», το ΕΕΤΕ οφείλει να τοποθετηθεί για τις
εξελίξεις στο ΕΜΣΤ, τις προοπτικές του στην Σύγχρονη Τέχνη και τον πολιτισμό.
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης
Τέχνης (ΕΜΣΤ), διαχρονικό αίτημα των εικαστικών και του ΕΕΤΕ από το 1964,
ιδρύθηκε το 1997, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, μη κερδοσκοπικού
χαρακτήρα, εποπτευόμενο και επιχορηγούμενο από το Υπουργείο Πολιτισμού και
Αθλητισμού.
Από τότε μέχρι σήμερα πέρασαν 24 χρόνια, όπου όλες οι κυβερνήσεις, η μία μετά την
άλλη, με πέντε (5) τροπολογίες στον ιδρυτικό του
νόμο: το 2001, 2008, 2017, 2020, και την τελευταία στις 26/6/2021, ουσιαστικά
έστρεψαν την στρατηγική του ΕΜΣΤ στην αλλοίωση του δημόσιου χαρακτήρα του,
κρατώντας το κατ' επίφαση δημόσιο, ενώ ταυτόχρονα δίνουν την δυνατότητα σε
συλλέκτες και επιχειρηματίες της τέχνης και υπηρεσιών, να διαμορφώνουν τη
φυσιογνωμία του αποκομίζοντας ποικίλα οφέλη.
Πάντα -από τον ιδρυτικό του νόμο-
υπήρξε η σύγκρουση σχετικά με το ποιος αποφασίζει την πολιτική του ΕΜΣΤ. Με τον
νόμο του 1997, ο Διευθυντής εισηγείται και το ΔΣ του ΕΜΣΤ αποφασίζει. Η
πραγματικότητα όμως μέχρι προσφάτως υπήρξε διαφορετική. Το ΥΠΠΟΑ έδινε την
κατεύθυνση, ο διευθυντής εισηγείτο τα του ΥΠΠΟΑ και το ΔΣ επικύρωνε σύννομα!!!
Η
τωρινή τροπολογία του Ιδρυτικού Νόμου του ΕΜΣΤ που κατάθεσε (26/6/2021) η
κυβέρνηση, τέσσερις (4) ημέρες πριν το διορισμό του νέου ΔΣ του ΕΜΣΤ και της
Καλλιτεχνικής Διευθύντριας κ. Γρέγου, ισχυροποιούν την χειραγώγηση του ΕΜΣΤ μέσα
από το τρίγωνο Κυβέρνηση - ΔΣ του ΕΜΣΤ - Διευθυντής και αναπληρωτές διευθυντές
του ΕΜΣΤ αφού με νόμο πλέον:
- Μετατρέπει από τέσσερα (4) έτη,
που είναι σήμερα, σε πέντε (5) έτη τη θητεία του διορισμένου Καλλιτεχνικού
Διευθυντή στο ΕΜΣΤ, ενώ του ΔΣ θα είναι τρία (3) έτη, και ο Καλλιτεχνικός
Διευθυντής αποφασίζει συνολικά την πολιτιστική πολιτική του Μουσείου, τις αγορές, τις
εκθέσεις, τις δράσεις (κ.λπ.) του ΕΜΣΤ, αξιολογεί το προσωπικό του Μουσείου και
ασκεί πειθαρχική εξουσία σε πρώτο βαθμό, ενώ υποβαθμίζεται συνολικά ο ρόλος του
Διοικητικού Συμβουλίου.
-
Διορίζονται με εισήγηση του
Καλλιτεχνικού Διευθυντή στο ΕΜΣΤ έως και (4) σύμβουλοι καλλιτεχνικής
διεύθυνσης, με θητεία, όσο διαρκεί η θητεία του καλλιτεχνικού Διευθυντή, τον
οποίον επικουρούν, αναπληρώνουν στα καθήκοντα του και οι αποδοχές τους ορίζονται
με κ.υ.α. πράγμα για το οποίο το ΔΣ εκφράζει απλά «γνώμη» και δεν έχει
αρμοδιότητα.
- Καταργείται το αυτοτελές τμήμα με την ονομασία «Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης» που ανήκε οργανικά και λειτουργικά στο ΕΜΣΤ.
Πρακτικά μεταβάλλεται το ΕΜΣΤ σε
εργαλείο της πολιτιστικής βιομηχανίας όπου η κυβέρνηση με κριτήριο τη σύνδεση
της τέχνης με την επιχειρηματικότητα, αποφασίζει ώστε, «το ΥΠΠΟΑ εισηγείται, οι
Διευθυντές εκδίδουν εντολές στο ΔΣ και το διορισμένο από το ΥΠΠΟΑ ΔΣ του ΕΜΣΤ
εγκρίνει και νομιμοποιεί, έχοντας μάλιστα και την νομική ευθύνη.»
Η σύγχρονη και ζώσα εικαστική
καλλιτεχνική παραγωγή παραμένει απούσα.
Όσοι μελετήσουν τις προτάσεις της
κ. Γρέγου θα αντιληφθούν «που το πάει» η κυβέρνηση «το καράβι της ζωής» του
ΕΜΣΤ...
Η
σύνδεση της Σύγχρονης Τέχνης με την επιχειρηματικότητα είναι το νέο «moto» του
ΥΠΠΟΑ και του ΕΜΣΤ, πράγμα το οποίο «καθορίζει από
μόνο του» τους προσανατολισμούς του Μουσείου. Ας μην ξεχνάμε ότι οι συμπράξεις
Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) έχουν γίνει παντού πλέον μονόδρομος.
Συνέπεια αυτού λοιπόν οι πόρτες του ΕΜΣΤ για τους Έλληνες εικαστικούς και το
ΕΕΤΕ είναι κλειστές. Το αντίθετο, για τους συλλέκτες και τους εμπόρους τέχνης,
είναι ορθάνοιχτες. Ενώ την ίδια στιγμή το ΕΜΣΤ
γίνεται μεσάζοντας παραχώρησης πνευματικών δικαιωμάτων έργων της συλλογής του
στην GOOGLE!
Η επιμονή να μπαίνει στο κέντρο του προγραμματισμού
της «επόμενης μέρας» η βιωσιμότητα του Μουσείου δείχνει
από μόνη της πόσο μακριά θα βρίσκεται η πλειοψηφία των Εικαστικών Καλλιτεχνών
από το ΕΜΣΤ.
Στο πνεύμα της «Αγοράς της Τέχνης»
και της Συνθήκης του Μάαστριχτ δημιουργήθηκαν και στο ΕΜΣΤ, όλες οι αναγκαίες
προϋποθέσεις ώστε να ανοίξουν «παράθυρα» για την είσοδο ιδιωτών. Ακόμα και σε
περιπτώσεις που αυτό δεν ήταν για το ΕΜΣΤ οικονομικά απαραίτητο. Οφείλουμε να
επαναλάβουμε ότι οι τυχόν δωρεές, εφ' όσον κρίνονται αναγκαίες, θα μπορούσε να
είναι καλοδεχούμενες, αρκεί οι δωρητές-χορηγοί (υποθετικά) να μη προβάλλουν
παράλογες αξιώσεις προβολής. Κυρίως να μην απαιτούν να συμμετέχουν στη χάραξη
Πολιτιστικής Πολιτικής. Ακριβώς το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει όπου η ίδια
η πολιτική του Κράτους χαράζεται στα μέτρα των ιδιωτών- μεγαλοεπιχειρηματιών.
Επίσης, μια (υποθετικά πάλι) ανεξάρτητη από τις
χρηματοδοτήσεις και επιστημονικά τεκμηριωμένη πορεία θα προϋπόθετε ένα Μουσείο
Σύγχρονης Τέχνης με ξεκάθαρη ταυτότητα και πλήρη στήριξη από την πλευράς της
Πολιτείας. Κάτι που επίσης είναι στον αντίποδα της Κυβερνητικής πολιτικής και
της Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικά τα τρία τελευταία χρόνια η
λειτουργία του Μουσείου υπήρξε «εικόνα μαγική»: Το ΥΠΠΟΑ, αν και κομπάζει για
την αυτοτέλεια και την λειτουργεία του ΕΜΣΤ, τρία χρόνια τώρα επεδίωξε την ύπαρξη κενού διεύθυνσης στο ΕΜΣΤ, μιας
και οι δυο διορισμένοι διευθυντές παρέμειναν ως πρόσφατα στη θέση τους, (κ.
Αντωνακάκης και η κ. Τσιάρα), ποτέ όμως δεν ασχολήθηκαν με το ΕΜΣΤ, εν γνώσει
του ΥΠΠΟΑ. Αξιοποίησε τα δυο χρόνια για να μεθοδεύσει την είσοδο των επιχειρηματιών
της τέχνης, με δεδομένη την πολιτική απόφαση της ΕΕ για σύνδεση της τέχνης με
την επιχειρηματικότητα, ενώ ταυτόχρονα σχεδιάζει τον ερχομό «εισαγόμενων»
εκθέσεων, στηριζόμενη στην επαγγελματική εμπειρία της κ. Γρέγου.
Τίθεται όμως το ερώτημα: Γιατί η Κυβέρνηση επέτρεψε το κενό ουσιαστικής διεύθυνσης, αφοπλίζοντας το ΔΣ του ΕΜΣΤ από τη δυνατότητα εισηγήσεων, τόσο για τα τρέχοντα λειτουργικά θέματα (Οικονομικά, Προσωπικό, τεχνικά θέματα, συντήρηση κ.λπ.) όσο και για θέματα προγράμματος δράσεων (Εκθέσεις - εκδηλώσεις κ.λπ.);
Εκτίμηση μας είναι ότι το ΥΠΠΟΑ, «επεδίωξε» αυτό το κενό διεύθυνσης. Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι, μεθόδευσε συνειδητά την απαξίωση του ΕΜΣΤ και του ανθρώπινου δυναμικού του, ακόμη και του διορισμένου από το υπουργείο ΔΣ.
Σήμερα έρχεται και πατώντας επάνω
στα υπαρκτά προβλήματα του Μουσείου, (που η ίδια η κυβέρνηση, αλλά και οι
προηγούμενες, προκάλεσαν ή διατήρησαν) επιδιώκει να αλλάξει τον «δημόσιο» και
«κοινωνικό» χαρακτήρα του ΕΜΣΤ (που υπήρχε στα «χαρτιά»), τροποποιώντας ακόμη
και τον Ιδρυτικό του νόμο.
Η αποδόμηση του Δημόσιου και Κοινωνικού χαρακτήρα
του ΕΜΣΤ πέρασε λοιπόν μέσα από την παρατεταμένη δυσλειτουργία του και τη μη
εκτέλεση του προϋπολογισμού, αφού η μεθοδευόμενη απουσία εισηγήσεων των
διευθυντών για δράσεις, μπλόκαρε τις αποφάσεις του ΔΣ του ΕΜΣΤ.
Η μεγαλύτερη πρόκληση στη
λειτουργία των Μουσείων Σύγχρονης Τέχνης, βρίσκεται στο «πώς - με ποιο τρόπο -
τα Μουσεία αυτά, προσεγγίζουν το ζήτημα της Σύγχρονης Τέχνης σήμερα». Τι
περιεχόμενο δίνουν στην έννοια «Σύγχρονη».
Το «Σύγχρονο» είναι η
Τέχνη ΤΩΡΑ και ο όρος δεν μπορεί να επιδέχεται ερμηνεία ύφους. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση διαιωνίζει την κρίση ταυτότητας, που
συνοδεύει το ΕΜΣΤ από την ίδρυσή του.
Το
Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος μιλούσε και μιλάει για ένα Μουσείο που
ΔΕΝ είναι συνδεδεμένο ούτε με πολιτικές σκοπιμότητες ούτε με την αγορά Τέχνης,
αλλά μόνο με το δικαίωμα όλων των δημιουργών και της κοινωνίας στην ελευθερία
της καλλιτεχνικής δημιουργίας χωρίς αποκλεισμούς.
Μόνο
με αφετηρία τον επιστημονικό του χαρακτήρα μπορεί ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
να παίζει τον υπεύθυνο ρόλο που του αρμόζει στην αισθητική διαπαιδαγώγηση των
πολιτών. Το αντικείμενό του πρέπει να είναι το σύνολο της Σύγχρονης - δηλαδή
της τρέχουσας. Εικαστικής Δημιουργίας. Ένα ανοιχτό για το λαό Μουσείο, ένα ανοιχτό και
προσβάσιμο για το σύνολο των δημιουργών εργαστήριο, όπου η Σύγχρονη Δημιουργία,
χωρίς αποκλεισμούς, συνδιαλέγεται με την επιστήμη της Αισθητικής.
Αντίθετα,
ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης προσανατολισμένο στις απαιτήσεις της «Αγοράς της
Τέχνης», μετατρέπεται εύκολα σε ένα πρακτορείο επιβολής ιδεών, στα πλαίσια των
αναγκών των επενδυτών του χρηματιστηρίου της Τέχνης.
Ένα
τέτοιο Μουσείο δεν θα υπηρετήσει ούτε τις ανάγκες των Εικαστικών Καλλιτεχνών,
αλλά ούτε της Κοινωνίας, του λαού.
Άραγε χρειάζεται ένα τέτοιο
Μουσείο;
Για το Δ.Σ. του ΕΕΤΕ
|
